Abstract


Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde A2 Seviyesinde Öğretilen Dil Bilgisi Yapılarının İşlevlerine Yönelik Öğretici Görüşleri

Yabancı dil öğretiminde dört temel dil becerisi gibi dil bilgisi öğretimi de oldukça önemlidir. Çünkü seçilen kelimelerin anlamlı bir ifadeye dönüştürülmesi ile duygu ve düşüncelerin doğru bir şekilde anlatılabilmesi için birtakım kurallara ihtiyaç duyulmaktadır ki bu kurallar o dilin dil bilgisi kurallarını oluşturmaktadır. Her dilde olduğu gibi yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde de dil bilgisi yapılarının öğretimi önemli ve elzemdir. Dil bilgisi öğretiminde dikkat edilmesi gereken birçok önemli husus vardır. Bunlardan biri de dil bilgisi yapılarının hangi işlev ya da işlevlerle öğretilmesi gerektiğidir. Bu araştırmayla yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde öğreticilerin A2 seviyesindeki dil bilgisi yapılarını hangi işlevlerle öğrettiklerini tespit ederek bir işlev havuzu oluşturmak amaçlanmıştır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji modeli ile tasarlanmıştır. Araştırma için alanında tecrübeli yirmi altı uzmana yarı yapılandırılmış görüşme formu yardımı ile A2 seviyesinde öğrettikleri dil bilgisi yapılarının işlevleri sorulmuştur. Uzmanların öğrettikleri işlevleri açıkça belirtmeleri ve en az bir örnek ile açıklamaları istenmiştir. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde öğreticilerin A2 seviyesinde dil bilgisi yapılarını en az bir ve en çok yedi işlevle öğrettikleri tespit edilmiştir. Ayrıca öğretici görüşleri doğrultusunda oluşturulan işlev havuzunda bir dil bilgisi yapısının altı, bir dil bilgisi yapısının beş, dört dil bilgisi yapısının dört, üç dil bilgisi yapısının üç, dört dil bilgisi yapısının iki işlevle öğretildiği tespit edilmiştir.

Keywords

A2 seviyesi, dil bilgisi yapıları, işlevsel dil öğretimi, öğretici görüşleri, yabancılara Türkçe öğretimi.
Kaynakça

Akbaş, Ö. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğreticilerinin işlevsel dil bilgisi materyali geliştirmeye ilişkin görüşleri. Edebiyat Bilimleri 4, 79-110 https://doi.org/10.5281/zenodo.8099101

Alyılmaz, S. (2018). Türkçede birden fazla anlam ögesiyle (sentaktik yolla) kavramların işaretlemesi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 3(1), 11-25.

Arslan, S. (2020). Türkçe eğitiminde metin temelli işlevsel dil bilgisi öğretimi: Bir eylem araştırması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi.

Balcı, A. & Şenyüz, A. (2015). Ortaokul 6-8. sınıflar Türkçe dil bilgisi öğretiminde konu sıralaması ve konu tekrarı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 87-148.

Barın, E. (1994). Yabancılara Türkçe öğretim metodu. A.Ü. TÖMER Dil Dergisi, (17), 53-56.

Börekçi, M. & Tepeli, Y. (2013). İşlevsel dil bilim yaklaşımıyla Türkçede sözcük türleri üzerine. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(7), 93-102.

Çolak, Z. (2023). Öğretici görüşleri doğrultusunda dil öğretiminde işlevsel dil bilgisi yaklaşımı ve temel düzeyde etkinlik hazırlama. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.

Dik, S. C. (2021). Functional grammar (Vol. 7). Walter de Gruyter GmbH & Co KG.

Doğru, M. (2022). Yabancı dil olarak türkçe öğretiminin temel (a1-a2) seviyesinde işlevsel dil bilgisi öğretimi (anketler-tespitler-eleştiriler-öneriler). (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi.

Ercan G., S. & Bakırlı, Ö. C. (2009). Türkçede özne belirtme ve özne yükleme: işlevsel dilbilgisi çerçevesinde bir çalışma. Dil Dergisi (143), 42-58. https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000106

Erdem, İ. & Bahşi, N. (2019). 8. sınıf öğrencilerinin dil bilgisi konularını öğrenme düzeyleri. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 2(1), 25-46.

Falk, Y. (2011). Lexical-functional grammar. Oxford University Press.

Gerot, L., & Wignell, P. (1994). Making sense of functional grammar (pp. 192-217). Cammeray, NSW: Antipodean Educational Enterprises.

Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül Yayınevi.

Güneş, F. (2013). Dilbilgisi öğretiminde yeni yaklaşımlar, Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(7), 71-92.

Halliday, M. A. K. & Matthiessen, C. M. (2013). Halliday's introduction to functional grammar. Routledge.

Halliday, M. A. K. (1994). An introduction to functional grammar (2nd ed) London: Edward Arnold

Hasan, R. (1989). Language, Context, and Text: Aspects of Language in a Social-Semiotic Perspective. Oxford University Press.

Heeyeon K. & Choonghyun L. (2020). Effects of focus on form instruction through listening in blended learning on the development of grammar and listening skills. English Studies, 20, 662-691.

Hirik, S. (2017). Gibi biçimbiriminin işlevsel dil bilgisi bakımından çok işlevli görünümü. Karadeniz Araştırmaları, (53), 205-222.

İşcan, A. (2007). İşlevsel dil bilgisinin Türkçe öğretimindeki yeri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 253-258.

Karagöz, M. & Oryaşın, U. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dil bilgisi etkinliklerinin metinlerle ilişkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 187-194.

Kay, M. (1979). Functional grammar. In Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society (142-158).

Kılınç, O. (2024). İşlevsel Dilbilgisi Açısından Türkçede Çokluk Kategorisi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (14), 543-554.

Kırkgöz, Y. (2005). Dil öğretiminde iletişimsel yeterlilik ve işlevsel dilbilgisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 223-234.

Koçak, A. & Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21-28.

Larsen-Freeman, D. (2001). Teaching Grammar. in Marianne Celce-Murcia (Eds.), Teaching English as a Second or Foreign Language (251-266). Heinle & Heinle Thomson Learning.

Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.

Musaoğlu, M. (2003). Türkçe’nin işlevsel dilbilgisi ve metin kompozisyonu. Dil Dergisi, (120), 22-49.

Myhill, D. & Watson, A. (2014). The role of grammar in the writing curriculum: A review of the literature. Child Language Teaching and Therapy, 30(1), 41-62.

Neuman, L. W. (2007). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (S. Özge, Çev.). İstanbul: Yayın Odası.

Pike, K. L. (1982). Linguistic Concepts: An Introduction to Tagmemics. University of Nebraska Press.

Polatcan, F. (2014). Kavram haritalarının Türkçe dersinin öğretiminde öğrenci başarısına etkisiyle ilgili öğrenci görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2 (4), 1-15.

Steinlen, A. K. (2017). The development of English grammar and reading comprehension by majority and minority language children in a bilingual primary school. Studies in Second Language Learning and Teaching, 7(3), 419-442.

Thompson, G. (2013). Introducing functional grammar. Routledge.

Tuzcu, K. & Biçeryen, E. (2022). Yabancı dil öğretiminde bir yöntem olarak işlevsel dil bilgisinin kullanımı. Türk Dünyası ve Türkçe Öğretimi, 1(2), 75-92.

Van Manen, M. (2007). Phenomenology of practice. Phenomenology ve Practice, 1(1), 11-30. https://doi.org/10.29173/pandpr19803

Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimler Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.

Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.